Çocuklarda Motor Beceri ve Psiko Motor Beceri Gelişimi

Gelişim çağındaki çocuklarda Motor gelişim, diğer gelişim alanları ile etkileşim içindedir. Çocuklar motor becerilerini ileri düzeye taşırken diğer çocuklar ve yetişkinler ile iletişim halindedir. Bu da çocuğun sosyal-duygusal gelişimini etkilemektedir

Çocuklar, “Temel Spor Beceri” Eğitimlerine programlarına katılarak, motor gelişim alanında temel hareket becerileri, koordinasyon, fiziksel uygunluk, atletik beceri gelişimi, beden farkındalığı, spor yapma alışkanlığı ve birçok beceri kazanırken alanında aynı zamanda bilişsel gelişim alanında problem çözme, yaratıcılık, hayal gülcü̈, kavram gelişimi, empati kurma becerisi, duygularını kontrol edebilme vb. gelişimlerini de öğrenirler. Bunlara bağlı olarak ve sosyal ve duygusal gelişim alanında da, olumlu benlik gelişimi, kendini tanıma, empati kurma, sorunlarla başa çıkma, sosyal yeterlilik, iletişim vb. alanlarında olumlu yönde ilerleme gösterirler.

Temel Spor Beceri Gelişim Alanları

• Bilişsel (Zihinsel) Gelişim
• Duyusal Gelişim
• Fiziksel Gelişim

Bilişsel (Zihinsel) Gelişim

Biliş, içinde bulunduğumuz dünyayı, ortamı öğrenmeyi ve anlamayı içeren zihinsel faaliyetlerin bütünüdür. Bilişsel gelişim ise, bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve öğrenmesini sağlayan, aktif zihinsel faaliyetlerdeki gelişim olarak adlandırılır. Bir başka ifadeyle bilişsel gelişim bireyin dünyayı anlama, akıl yürütme, problem çözme, bilgiyi elde etme, bilgiyi işleme ve kullanma, yeni bilgi üretme gibi bilişsel surecilerini içermektedir.

Duyusal Gelişim

Bireyin iç ve dış dünyadan etkilenmesi sonucu sahip olduğu olumlu ve olumsuz duyguların şekillendirdiği tutumları, değerleri, ilgileri, ahlakı, karakteri, kişisel ve sosyal muhakeme yapabilme gücünü, duyusal alanın kapsamaktadır.

Bireyin duygularını içeren duyusal alan; bireye kazandırılmak istenen duyguları, tercihleri, değerleri, ahlaki kuralları, istek ve arzuları, güdüleri ve yönelimleri kapsamaktadır. Ayrıca bu kazanım bilişsel ve psikomotor davranışların kazanılmasını da önemli ölçüde desteklemektedir.

Fiziksel Gelişim

Beden ve fiziksel görünüşteki değişme kadar psikomotor becerilerdeki gelişimi de kapsamaktadır.

Bedensel gelişim; boy, ağırlık ve hacimde artışı ile birlikte, vücudun sistemlerinin kendilerinden beklenen fonksiyonları yerine getirecek duruma gelmelerini kapsamaktadır. Bedensel gelişim özellikleri en gözlenebilir ve ölçülebilir bir alandır.

 Örnek, çocukların fiziksel gelişime göre, çocukların ideal boy ve kilo ölçümü gelişimsel süreçleri uluslararası kriterlere göre kıyaslanır. Bir çocuğun bedensel gelişiminin normal olup olmadığını, boy uzunluğu, kilo durumu vb. ile yaşını karşılaştırarak uluslararası veriler bakarak anlayabiliriz. Gelişim çağındaki çocuklarda bedensel büyüme sürekli olarak gelişimini sürdürmektedir. Aynı zamanda bedensel gelişim vücudun iskelet, kas, sinir, sindirim, solunum, dolaşım ve boşaltım sistemleri ile organlarındaki değişimleri de içine almaktadır.

Okul öncesi çocuklarda, büyüme ve gelişim diğer dönemlere göre daha hızlı olmaktadır. Okul öncesi dönemde bedensel gelişim hızı ilerler.

Psikomotor Gelişim, bireyin vücudunu kontrol altına almada gösterdiği becerinin artmasıdır. Zihin-kas koordinasyonuna dayalı davranışların gelişimi olarak tanımlanır. Sağlıklı bireylerde Psikomotor (devimsel) gelişim için duyu organları, kas, iskelet ve sinir sistemleri koordineli olarak çalışır.

Psikomotor (devinimsel) gelişim, bedensel gelişimden farklı bir içerik taşıyor olsa da ondan ayrılamaz bir gelişim alanıdır. Bu bağlamda hareket yetisinin gerçekleşebilmesi o hareketi gerçekleştirebilecek aktörlerin gelişimi ile ilgilidir.

Motor Gelişim: Kısaca tanımlamak gerekirse motor gelişim; fiziksel büyüme ve merkezi sinir sisteminin gelişimine paralel olarak organizmanın, hareketle ilgili becerileri kazanma surecidir. Çocuklarda motor gelişimi hem hareket becerilerinin gelişimini hem de fiziksel yeterliklerinin gelişimini içermektedir.

Çocuklarda Motor gelişim, diğer gelişim alanları ile etkileşim içindedir. Çocuklar motor becerilerini ileri düzeye taşırken diğer çocuklar arasındaki farklılığı gözlemleyebilirler. Bu durum çocuğun sosyal-duygusal gelişimine olumlu/olumsuz etki eder.

Çocuklar planlı olarak Temel Spor Beceri Eğitim programlarına katılarak, sadece motor gelişim alanında (temel hareket becerileri, koordinasyon, fiziksel uygunluk, beden farkındalığı, spor yapma alışkanlığı vb.) değil aynı zamanda bilişsel gelişim alanında ( problem çözme, yaratıcılık, hayal gücü, kavram gelişimi vb..) ve sosyal duygusal gelişim alanında da (olumlu benlik gelişim, kendini tanıma, empati kurma, sorunlarla başa çıkma, sosyal yeterlilik, sosyal iletişim vb..) olumlu yönde  ilerleme gösterirler.

Çocukların temel hareketler becerisi kazanması beklenen motor yeteneklerin gelişmesi ve olgunlaşması, öğretilmeye hazır bulunurluk, çocuğun fiziksel yeterlilik seviyesine ve çalışma olanaklarına bağlıdır.

Motor gelişimle ilgili temel kavramlar: İki ya da daha çok hareketin bir sıra içinde düzenli olarak koordinatif olarak yapılabilme becerisidir. Bir hareketin yapılmasında ya da performansın ortaya konmasında gerekli olan nörolojik süreçlerin dıştan gözlenebilir niteliğini ifade ederken; motor model ise, bir hareketin yapılmasında ya da performansın ortaya konmasında gerekli olan ve içten gelen nörolojik süreçleri, yani denge, hız, kuvvet, esneklik gibi biyolojik ve mekanik süreçleri ifade eder. Bu iki kavram benzer anlamdadır fakat, farklı özellikleri vurgulamak için kullanılan ayrı ayrı terimlerdir.

Davut GÜNGÖR