Sporcularda Dikkat Eksikliği ve Dürtüsellik

Dikkat Eksikliği ve Dürtüsellik, sporcuların performansını olumsuz etkileyebilen yaygın sorunlardır. Bu durumlar, antrenman ve müsabaka sırasında odaklanma problemleri, stratejik karar verme, oyunda kalma süreçlerinde zorluklar ve kontrolsüz hareketler gibi sorunlara yol açar. Dikkat eksikliği ve dürtüselliği olan sporcular için özel olarak tasarlanmış bir çalışma planı ve sorumluluk bilincini geliştirerek dikkatlerini yoğunlaştırmaya yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Sporcular için sorumluluk bilincinin gelişmesi ve kontrol yeteneğinin gelişmesine yönelik çalışmaların başında motivasyonun artmasına yönelik farkındalık oluşturulması önceliklenmelidir.

Çalışma Planı

1. Özelleştirilmiş Antrenman Programı
   • Kısa ve Yoğun Antrenmanlar: Dikkat eksikliği olan sporcular için çalışma öncesi hedef belirlenerek kısa süreli ama yoğun antrenmanlar daha etkili olur. Bu şekilde, sporcunun dikkat süresi boyunca maksimum verim almasını sağlar.
   • Çeşitlendirilmiş Egzersizler: Monotonluğu kırmak ve ilgiyi canlı tutmak için antrenman programına farklı egzersiz türleri eklenmelidir. Bu, sporcunun motivasyonunu artırır ve dikkatini daha uzun süre korumasına yardımcı olur.
   • Denge ve Koordinasyon Çalışmaları: Kuvvet, ve denge çalışmaları ile kolektif becerinin gelişmesine yönelik eğitimler yapılmalıdır. Yapılacak koordinasyon çalışmaları ile fokuslanma, kontrol yeteneği, takip becerisi geliştirilirken sporcunun fiziksel performansınında gelişmesi sağlamış oluruz.
2. Hedef Belirleme
   • Kısa süreli Hedefler Belirleme: Her çalışma için sporcunun takip edeceği ve hedefler belirlenmeli. Ralli sayısı, ralli + 20sn kuvvet egzersizi, ralli + 20sn koşu vb. Bu, dikkat dağılmasını önler ve zihinsel yorgunluğu azaltır.
3. Görsel ve İşitsel Uyarıcılar
   • Egzersiz Anlatımı: Antrenman sırasında egzersizlerin görsel ve işitsel olarak anlatılması, sporcunun dikkatini toplamasına yardımcı olabilir. Videolar, grafikler ve açıklayıcı sesli rehberler kullanılabilir. (2 dk geçmemeli)
4. Kademeli Zorluk Artışı
   • Aşamalı Antrenman: Antrenmanların zorluk seviyesi kademeli olarak artırılmalıdır. Bu, sporcuların becerilerini geliştirmelerine olanak tanır ve başarısızlık hissi yaşamadan ilerlemelerini sağlar.

Sorumluluk Bilincini Geliştirme

1. Görev ve Yetki Dağılımı
   • Küçük Görevler Verme: Sporcunun sorumluluk almasını teşvik etmek için küçük ve yönetilebilir görevler verilebilir. Örneğin, antrenman ekipmanlarını düzenlemek, takım arkadaşlarına teknik öğretim gösterilmesi, takım arkadaşlarının maçlarını yönetmek, maç ve eğitim planlaması hazırlamak, kurumlarda farklı görevler, okullardaki sporcuların ve ihtiyaçların belirlenmesi veya takım arkadaşlarına yardımcı olmak gibi.

Not: Bu görevler de ihtiyaç duyulduğunu iyi ifade edilmesi önemlidir. Her görevi yerine getirdiğinde ödüllendirilmelidir. Ödül asla nesnel olmamalıdır. Yapılan görevin ne kadar önemli olduğunu belirtilmelidir.

1. • Görev Rotasyonu: Aynı görevlerde sıkılmayı önlemek ve farklı sorumluluklar deneyimlemelerini sağlamak için görevler düzenli olarak değiştirilmelidir.
2. Hedef Belirleme
   • Kısa ve Uzun Vadeli Hedefler: Sporcunun odaklanmasını sağlamak için kısa ve uzun vadeli hedefler belirlenmeli ve bu hedeflere ulaşmak için adım adım planlar oluşturulmalıdır.
   • Başarıyı Takip Etme: Sporcunun ilerlemesini düzenli olarak takip etmek ve küçük başarıları bile kutlamak, motivasyonu ve sorumluluk bilincini artırır.
3. Öz Disiplin ve Öz Değerlendirme
   • Günlük ve Haftalık Raporlar: Sporcuya, kendi performansını değerlendirebileceği günlük ve haftalık raporlar tutma alışkanlığı kazandırılmalıdır. Bu, sporcunun kendini daha iyi tanımasına ve sorumluluk bilincini geliştirmesine yardımcı olur.
   • Geri Bildirim Süreci: Antrenörlerin düzenli geri bildirim vermesi ve bu geri bildirimlerin yapıcı ve teşvik edici olması önemlidir. Sporcunun güçlü ve zayıf yönlerini anlaması, kendini geliştirmesi için önemlidir.

Dikkat Yoğunlaştırmaya Yönelik Çalışmalar

1. Zihinsel Egzersizler
   • Meditasyon ve Nefes Egzersizleri: Düzenli meditasyon ve nefes egzersizleri, sporcunun zihinsel olarak rahatlamasına ve odaklanma becerilerini geliştirmesini sağlar.
   • Görselleştirme Teknikleri: Sporcunun performansını görselleştirmesi, odaklanma ve konsantrasyonunu arttırır. Başarıyı hayal etmek, motivasyonu güçlendirir.
2. Odaklanma Antrenmanları
   • Konsantrasyon Oyunları: Hafıza oyunları, bulmacalar ve diğer zihinsel aktiviteler, sporcunun dikkatini geliştirmek için kullanılabilir.
   • Dikkat Testleri ve Egzersizleri: Sporcunun dikkatini ölçen ve geliştiren çeşitli testler ve egzersizler uygulanabilir. Bu aktiviteler, sporcunun dikkat süresini artırmaya yönelik özel olarak tasarlanmalıdır.
   • Antrenman sırasında ralli yaparken farklı bir konuda bilgilendirme mesajları verilmeli ve sporcunun bunu tekrarlaması sağlanmalıdır.

 

Dikkat eksikliği ve dürtüselliği olan sporcular için özel olarak tasarlanmış bir çalışma planı ve sorumluluk bilincini geliştirici stratejiler, sporcunun performansını ve genel yaşam kalitesini önemli ölçüde arttırır. Özelleştirilmiş antrenman programları, düzenli geri bildirim ve sorumluluk bilincini geliştiren görev dağılımları, bu sporcuların odaklanma ve kontrol becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Bu yaklaşımlar, sporcuların sadece fiziksel performanslarını değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal dengeyi de sağlamalarına olanak tanır.

Spor bilimleri alanında performansı arttırmaya yönelik birçok çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmaların amacı, daha az hata ve daha çok verim ile verilen görevleri tamamlayarak bireylerin daha iyi sonuçlar elde etmelerini sağlamaktır.

Sporcularda içselleştirilmiş motivasyon, konsantrasyon ve zihinsel dayanıklılıkları oluşmadan başarıya ulaşabilmek mümkün değildir.

Sporcularda fizyolojik tepkileri kontrol altına alabilmek (gevşeme, enerjileme, becerileri otomatikleştirebilme), zihinsel tepkileri kontrol edebilmek (uyarılmışlık, dikkat) ve stres altında performansı sergileyebilmek (müsabaka öncesi hazırlık, kritik anlarda ki performans, zihinsel toparlanma) vb. unsurlar için sporcunun psikolojik ve fizyolojik yapıları göz önünde bulundurularak kişiselleştirilmiş davranış sergilemeliyiz.

Eğitim Teknikleri: eğitim öncesi ve sonrası hedef belirleme, çalışma öncesi ön hazırlık evrelerinin motivasyona yönelik olması, bir önceki antrenman sürecini değerlendirme, belirlenen hedef ya da çalışmada başarı ya da başarısızlık, sebep sonuç ilişkisini değerlendirme sporcu ile birlikte yapılmadır.

Çalışmalarda psikofizyolojik değerlendirme, bilişsel toparlanma, imgeleme uygulamalarını içeren çalışma metotları uygulanmalıdır.

Bu çalışmaların odak noktası sporcuların, müsabaka gibi stres altındaki durumlarda da yüksek performansı otomatik olarak sergileyebilmelerini sağlar.

Davut GÜNGÖR