Çocuklar Tenise Ne Zaman Başlamalı?
Erken Başlamak mı, Doğru Zamanda Başlamak mı?
Tenis sporu, koordinasyon, denge, karar verme ve yüksek dikkat gerektiren çok yönlü bir spor branşıdır. Bu nedenle çocukların tenise ne zaman başlaması gerektiği konusu, hem aileler hem de eğitmenler için sıkça tartışılan bir başlıktır.
Yaygın inanışın aksine, erken yaşta raketle tanışmak her zaman avantaj sağlamaz. Asıl önemli olan, çocuğun bedensel ve zihinsel olarak branşa hazır olmasıdır.
Tenis İçin Önerilen Başlama Yaşı: Uluslararası spor bilimi verileri ve gelişim temelli yaklaşımlar doğrultusunda tenis için önerilen başlama yaşı çocuğun gelişim düzeyine bağlı olarak 9–11 yaş aralığıdır. Bu dönemde çocukların temel motor becerileri, el-göz koordinasyonu, genel kuvvet, atletik beceri, denge yetisi ve bilişsel algıları, tenis branşının gerektirdiği teknik ve taktik öğrenmeye daha uygun hale gelir. Böylece öğrenme süreci daha hızlı, kalıcı ve sağlıklı ilerler.
Erken Yaşta Tenise Başlamanın Zararları: Fiziksel Etkiler 6 yaş gibi erken dönemde tenis branşına yoğun şekilde yönlendirilmek, çocuklarda tek taraflı dominant kol kullanımına bağlı asimetrik kas gelişimi riskini artırır. Omuz ve dirsek eklemlerinde aşırı yüklenme, büyüme plakları üzerinde stres oluşması ve tekrarlayan zorlanmalar, uzun vadede sakatlık riskini yükseltir. Henüz yeterli genel kuvvet, denge ve koordinasyon gelişimi tamamlanmadan yapılan raket odaklı çalışmalar, gelişim çağındaki çocuklarda atletik gelişimi sınırlar.
Tenise Erken Başlamanın Bilişsel Etkileri; oyun okuma, karar verme, strateji kurma ve dikkat sürekliliği gerektiren bir spordur. 6-8 yaşındaki çocuklarda bu bilişsel süreçler henüz tam olarak olgunlaşmadığından, teknik öğretim çoğu zaman yüzeysel kalır. Bu durum, çocuk fiziksel ve sosyal gelişimini tamamladığında yani branş eğitimi alabilecek yeterliliğe ulaştığında, tekrar ve yeniden öğrenme ihtiyacını beraberinde getirir.
Tenise Erken Başlamanın Psikolojik ve Sosyal Etkileri: Erken yaşta “başarılı olma” beklentisiyle tenis antrenmanlarına yönlendirilen çocuklar, zamanla performans baskısı, motivasyon kaybı ve spordan uzaklaşma riskiyle karşı karşıya kalırlar. Ayrıca oyun temelli sosyal etkileşimden uzak kalan çocukların; özgüven, stresle başa çıkma ve sosyal iletişim becerileri yeterince gelişmez.
6-8 Yaşında Başlayan Tenisçi ile 10 Yaşında Başlayan Tenisçi Arasındaki Fark: Bilimsel gözlemler göstermektedir ki; 10 yaşında tenise başlayan bir çocuk, doğru temel spor becerileri altyapısına sahipse teknik ve taktik gelişimi çok daha hızlı ve kalıcı olmaktadır. Bunun temel nedenleri şunlardır:
- Daha gelişmiş denge, koordinasyon ve genel kuvvet düzeyi
- Hareket becerilerini vücuduna daha doğru aktarabilme
- Öğrenmeye ve problem çözmeye daha açık bilişsel yapı
- Stresle baş etme ve başarısızlığı tolere edebilme becerisinin daha güçlü olması
Buna karşın 6-8 yaşında branşlaşan çocuk, çoğu zaman yıllarını genel hareket eğitimi eksikliğiyle geçirir. Bu durum, erken başlamanın sanıldığı gibi bir avantaj değil; aksine önemli bir zaman kaybı ve gelişimi sınırlayan bir faktör olmasına yol açar.
Tenise Erken Başlamak Gerçekten Başarı Getirir mi? Teniste ve birçok spor branşında başarıyı belirleyen temel unsur, erken yaşta başlamak değil; doğru zamanda, doğru içerikle ve bireyin fiziksel, bilişsel ile psikolojik hazır oluşuna uygun şekilde başlamaktır.
Özellikle ülkemizde çocukların genel hareket becerileri, fiziksel yeterlilikleri ve sosyal gelişimleri yeterince desteklenmeden yapılan erken branşlaşma, uzun vadeli sportif başarıyı olumsuz etkilemektedir.
Çocukların öncelikle;
koşma, sıçrama, denge, genel kuvvet ve yön değiştirme gibi temel becerileri kazanması,
oyun yoluyla öğrenmesi, sosyal etkileşim ve özgüven geliştirmesi, stresle başa çıkmayı deneyimlemesi gerekmektedir.
Teniste erken yaşta başlamak bir başarı garantisi değildir. Aksine, çocukların fiziksel, bilişsel ve psikolojik olarak hazır olmadan branşlaşması; gelişimi yavaşlatan, sakatlık riskini artıran ve spordan kopuşu hızlandıran bir sürece dönüşebilir.
Gerçek başarı; erken yaşta raket tutmakla değil, doğru temellerle, doğru yaşta ve sağlıklı bir gelişim süreciyle mümkündür. Teniste sürdürülebilir performans, önce hareket etmeyi öğrenen, sonra branşı seçen çocuklarla inşa edilir.
Davut GÜNGÖR